Nhà mồ vốn là nơi yên nghỉ của các linh hồn trên dương thế và mái nhà trú thân của họ ở thế giới bên kia. Cùng Du lịch khám phá các bí ẩn bên trong "ngôi nhà của những linh hồn Tây Nguyên" nhé!
Ban đầu, nhà mồ chỉ là những mái tranh đơn giản được dựng lên trên phần mộ chôn cất người chết dùng để che nắng che mưa.
Về sau, người dân phá bỏ những mái lá cũ thay vào đó là những căn nhà khang trang hơn có vách có ngói. Người Tây Nguyên thường dựng nhà mồ theo hướng Đông – Tây để hứng trọn nắng gió đồng thời giảm mùi hôi thối do tục chôn nhiều người chung một phần mộ.
Người Tây Nguyên quan niệm chết không có nghĩa là kết thúc tất cả, mà nó đồng nghĩa với sự khởi đầu mới. Những người vừa qua đời sau lễ bỏ mã sẽ bắt đầu một phần đời tại không gian khác bên kia thế giới.
Trải qua luân hồi 7 kiếp, sau mọi sướng khổ sân si như khi ở dương gian, họ sẽ lại nhập luân làm một kiếp người. Vì thế, mà phần nhà mồ của những người đã khuất luôn được người sống chăm sóc rất kỹ lưỡng.
Để chuẩn bị chia tay ngươi chết trong lễ bỏ mã, người dân thường vào rừng chọn những cây gỗ tốt để mang về dựng khung nhà mồ. Bởi vì coi trọng quan niệm tái sinh nên kiến trúc xây nhà mồ của người Tây Nguyên có khi còn cầu kỳ hơn việc xây nhà cho người sống.
Nội thất bên trong nhà mồ được bày trí đủ mọi vật dụng, ngay phần trung tâm nhà mồ là bức họa 5 thân cây lớn trĩu quả, chim chóc bay lượn xung quanh. Dưới gốc có người sinh hoạt vui chơi. Trên nóc mái ngoài các đồ án hoa văn vẽ, còn các hoa văn quả trám làm từ kỹ thuật đan nam.
Xung quanh nhà mồ còn có các tượng gỗ đẽo gọt theo kiểu giản lược với các đường nét thô sơ nhưng lại vô cùng sinh động, chủ đề xoay quanh cuộc sống sinh hoạt.
Với lối tư duy và thủ pháp tạo hình, ước lệ thông qua các quan niệm nhân sinh và lối kiến trúc khó nhầm lẫn, các nhà mồ Tây Nguyên còn thể hiện được nỗi đau và những khát vọng vĩnh hằng của cuộc sống và thiên nhiên.
Nguồn: Non nước Việt Nam – Vũ Thế Bình (Nhà xuất bản Thống kê, Hà Nội, năm 2012) và báo Đời sống Pháp luật.
